Siracagiller familyasindandir. Kuzey Yariküre'nin iliman bölgeleriyle, özellikle Avrasya'nin dogu kesiminde yaygin olarak yetisir. Ülkemizde de yol, bahçe ve tarla kenarlarinda sikça görülür. 60-200 cm. arasinda boylanabilen, iki yillik dayanikli otsu bitkidir. Sarimsi renkli ve yuvarlak kesitli, dayanikli, ince tüylerle kapli, dik ama dallara ayrilmayan yapidaki gövdesi ve bitkinin birinci yilinda, tabaninda rozet sekli olusturan, ikinci yilinda gövdesinden de uzayan iri yapraklari vardir.
Sigirkuyrugu birinci yilini çiçeksiz geçirir. Ikinci yilinin yaz ortasindan baslayarak, sonbahara kadar, gövdenin ucunda basaklar olusturan parlak sari renkli çiçekler açar. Bu çiçekler olgunlasinca içinde tohumlarini tasiyan iki gözlü kapsülü olan meyvelere dönüsür. Günesli; soguktan ve rüzgârdan korunmali yerleri seven sigirkuyrugu bitkisi, suyu iyi akintili olmak kosuluyla bitek olmayan topraklarda bile yetisir. Döktügü tohumlariyla çogalir.
Sigirkuyrugunun yaprak ve çiçekleri, yapiskan bitki sivisi, saponinler, uçucu yag ve verbaskosit adi verilen flavonitler ile glikozitleri içerir. Bol miktarda nektar içeren çiçekleri, bal arilarini bitkiye çeker.
Tibbi Etkileri ve Kullanimi
Bedene yararlari Antik çaglarda da bilinen ve adi Homer'in destanlarinda da geçen sigirkuyrugunun tibbi etkileri ve bunlardan yararlanma yöntemleri söyle siralanabilir:
• Balgam söktürücüdür.
• Gögsü yumusatir. Bronsit ve kronik öksürük durumlarinda iyilestiricidir.
• Solunum yollari mukozasinin enfeksiyonlarinda iyilestirici etkiler yapar.
• Sesin boguklasmasi ve ses kisikligi durumunda iyilestiricidir.
• Mide üsütmesinde olusan karin agrisini geçirir.
• Idrar söktürücüdür.
• Sakinlestiricidir.
Bu etkileri saglamak üzere, sigirkuyrugunun yapraklan yaz ortasinda kahverengilesmeden önce toplanip özenle kurutulur. Çiçekleri ise, yaz ortasindan sonbahar baslarina kadar kuru havada toplanir gölge yerde ya da 40 dereceden sicak olmayan yapay isitmali yerde kurutulur. Bitki nemli yerde kalirsa tibbi etkilerini yitirir. Bu sekilde toplanip kurutulmus ve saklanmis olan yaprak-çiçek karisimindan 1 tatli kasigi alinip 1 bardak kaynar suda demlendirilerek elde edilen infüzyondan, günde üç kez birer bardak içilir.
• Sigirkuyrugu, ayrica etkili bir yara iyilestiricidir. Ciltteki yangilari da geçirir. Bunun için, körpe yaprak ve çiçekleri ezilerek bir yara lapasi hazirlanir. Bu lapa sikâyetli yerlere distan uygulanir.
• Sigir kuyrugunun taze çiçekleri banyo suyuna katilirsa cildi yumusatir ve sari saçlari parlaklastirir.