Kendirgiller familyasindandir. Anayurdu Kuzey Amerika ve Avrasya olan, belli mevsimde kismen ölen ama çokyillik olan tirmanici bitkidir. Bira endüstrisi için Avrupa'da genis ölçüde tarimi yapilan bitki, ülkemizde ayni amaçla Bilecik ve Bursa yörelerinde üretilmekte, ayrica Kuzey Anadolu'da kendi kendine dogada yetisen serbetçiotu örnekleri seyrek de olsa görülmektedir. Yetismesi için iliman iklim ve zengin topraga; sarilmasi için yüksek direk ve aralarina gerilmis tellere gereksinen serbetçiotu, 7,5 m'ye kadar uzayabilir. Kirmizimsi yesil renkli ince ve sert gövdesi, neyi bulursa ona sarilip uzar; ama yaz sonunda yapraklariyla birlikte ölür. Ertesi yil ayni kökten yeni sürgünleri çikar. Asmaninkileri andiran yapraklari uzun sapli, 3-5 parçali, iri, karsilikli dizili, kenarlari disli, normal yesil renkli ve kalp biçiminde olur. Yaz sonunda açan kozalakçiga benzeyen sarimsi yesil renkli disi çiçek tomurcuklan olgunlasinca irilesir ve kâgidimsi bürgülere dönüsür. Bitkinin erkek çiçekleri ayri bitkide açar. Serbetçiotu bitkisi tohumuyla, kökleri bölünerek ya da genç piçleri ilkbaharda sökülüp ayri yere dikilerek çogaltilir.
Serbetçiotu bitkisi uçucu yag, aci maddeler (humilon, lupulon), reçine, tanen ve mum içerir. Disi çiçekleri strobili lupuli adli bir maddeyi olusturur. Bu madde en az 1200 yildan beri bira yapiminda kullanilmaktadir. Serbetçiotunun genç sürgünleri bazi ülkelerde soyulup kuskonmaz gibi pisirilerek yenir.
Tibbi Etkileri ve Kullanimi
Bitkinin tibbi etkileri ve bunlardan yararlanma yöntemleri söyle özetlenebilir:
• Hafif bir yatistiricidir.
• Istah açicidir.
• Sindirimi kolaylastirir.
• Idrar söktürücüdür.
• Bedeni güçlendirici toniktir.
Bu etkileri saglamak üzere, olgunlasmamis çiçek kozalakçiklari yaz sonu ile sonbahar basinda toplanip gölgeli, havadar bir yerde özenle kurutulur. Böyle kurutulmus çiçeklerden 1 tatli kasiginin üzerine 1 bardak kaynar su dökülerek 10-15 dakika demlendirilip infüzyon hazirlanir. Bu infüzyondan günde bir bardak içilir.
• Serbetçiotu, merkezi sinir sistemi üzerindeki yatistirici etkisiyle ayni zamanda iyi bir uyku ilaci etkisi yapar.
• Bazi kisilerde sehveti yok edici (anafrodizyak) etki gösterir.
Böyle durumlar için yukarida verilen infüzyon tarifinden, yatmadan birkaç saat önce 1 bardak içilir.
UYARI
• Depresyon geçiren kisiler, durumu agirlastirabilecegi için, Serbetçiotu almamalidir.