Nargiller familyasinin örnek bitkisidir. Anayurdunun Dogu Akdeniz havzasi oldugu sanilan nar yumusak iklimli, sicak ve kurak yerleri; kalkerli, derin ve yumusak topraklari seven; ayni adli meyvesi yenen ve 4-5 m'ye kadar boylanabilen küçük agaçtir. Akdeniz bölgesinden Japonya'ya, öte yanda ABD'nin güneyi ile Güney Amerika Kitasi'na kadar yayilmis olup kimi yerde meyvesi için, kimi yerde süs bitkisi olarak yetistirilmektedir.
Ülkemizde Ege ve Akdeniz bölgelerinde bolca, ayrica iklimi uygun olan diger bazi yerlerde de yetistirilir. Kimi türlerinde, kisin dökülmeyen yapraklari genelde kisa sapli, kenarlar düz, ucu sivri, parlak ve karsilikli dizilmis durumda bulunur. Mayista baslayip yazin da açan özel nar kirmizisi renkli, süsleyici özellik tasiyan çiçekleri, çok kisa sapli, tek tek ya da 2-3 tanesi bir arada olur. iri bir portakal kadar büyüyebilen meyvesinin dis kabugu, bir ucunda disli bir taç tasir, esmer kirmizi ya da sarimsi yesil renkte olur. Bu kabugun içinde tatli, mayhos ya da eksi ve kirmizi, pembe, kirli beyaz ya da sarimsi olan etli taneler bulunur. Bu tanelerin içinde de bitkinin tohumunu tasiyan sert kabuklu çekirdekleri vardir. Bitki, tohumlari ya da gövde çelikleriyle çogaltilir.
Nar agacinin kök, gövde ve kabuklan nisasta, mannit, reçine, tanen ve birtakim asitlerle alkaloitler içerir. Narin meyvesinde ise meyve sekeri, potasyum, magnezyum, C vitamini ile eser miktarda diger mineraller bulunur. Nar, meyve olarak yenildigi gibi sikilip suyu çikarilarak, serbeti ya da surubu yapilarak tüketilir.
Tibbi Etkileri ve Kullanimi
Bitkinin tibbi etkileri ile bunlardan yararlanma yöntemleri asagida verilmistir:
• Nar agacinin kurutulmus kök, gövde ve dal kabuklari yakin zamanlara kadar en etkin tenya düsürücü olarak kullanilmistir. Ancak, içerdigi alkaloitlerin insan için de birtakim zehirleri içermesi nedeniyle, bu kabuklar günümüzde kullanilmamakta, yerine, nar meyvesinden elde edilen infüzyondan yararlanilmaktadir.
• Ayrica nar kabuklarinin infüzyonu peklik vericidir. Narin çiçek ve tohumlarinin sikilmasiyla elde edilen su da ayni amaçla kullanilir.
• Olgun nar meyvesinin sikilmis suyunun içilmesi ya da tanelerinin yenilmesi idrar söktürücü, sindirimi kolaylastirici ve güçlendirici (tonik) etkiler saglar.
• Doku ve damar büzücü etkileri nedeniyle, nar meyvesinin kabuklarinin kurutulup toz halinde ögütülmüs hali, yaralarda kani kesici olarak kullanilir.
• Ayni tibbi nitelikleri nedeniyle, bu kabuklardan elde edilen dekoksiyon agir diyare ve hatta dizanteriye karsi kullanilabilir.
Yukarida sözü edilen infüzyon söyle hazirlanir ve kullanilir: Soyulan narin kabuklan iyice kiyilir. Bunlardan 3-5 tatli kasigi alinip üzerine 1 bardak kaynar su dökülerek 10-15 dakika süreyle demlendirilir. Bu infüzyondan, sabah ve aksamlari olmak üzere günde iki kez birer bardak alinabilir. Dekoksiyon da ayni miktarda nar kabugunun 1 bardak suyla kaynama noktasina kadar isitilip daha sonra 10-15 dakika daha kisik ateste isitilmasinin sürdürülmesiyle hazirlanir. Dekoksiyonun alinma dozaji da aynen infüzyonunki gibidir.