Mineçiçegigiller familyasinin örnek bitkisidir. Anayurdu bilinmemekte ama dünyanin birçok yerinde ve ülkemizde de yetismektedir. 60-100 cm. kadar boylanabilen, çokyillik dayanikli otsu
bitkidir. Dört köse kesitli, koyu yesil renkli ve tüylü gövdesi, bitkinin tepesine dogru dallara ayrilir. Tüylü ve parlak koyu renkli, kenarlari derin disli ve sapsiz yapraklari, uzamis mese yapragina benzer. Yaz ortasinda basak ya da semsiye biçimi olusturarak açmaya baslayan, ilk don olayina kadar açisini sürdüren küçük çiçekleri eflatun, mavi ve kimi zaman da alacali renklerde olur. Çiçegin ortasi, beyaz ve siyah görünüsüyle küçük gözlere benzer. Olgunlasan çiçekleri tek tohumlu sert meyveler verir. Deniz, göl ve akarsulara yakin bol günesli ya da kismi gölgeli yerleri; suyu iyi akintili, bitek, kum ve kil karisimi gevsek topraklari seven bu bitki, döktügü tohumlariyla çogalir.
Mineçiçegi, verbalin adi verilen aci tatli glikozitler, uçucu yag, yapiskan bitki sivisi ve tanen içerir. Bazi yerlerde bitkinin yapraklari yemeklere, çig olarak salatalara ve evde yapilan içkilere katilir.
Tibbi Etkileri ve Kullanimi
Çok gösterisli bir bitki olmayan mineçiçegi Eski Misir, Yunan, Çin ve Roma'da ve ilk Hiristiyanlik dönemlerinde kutsal sayilip övgüyle anilmis, ask iksirlerine katilmistir. Günümüzde bitkinin saptanan yararlari bu övgüleri hakli çikarmaktadir. Bitkinin tibbi etkileri ve bunlardan yararlanma yöntemlerini söyle siralayabiliriz:
• Sinirleri güçlendirici toniktir. Bedeni uyarici etkileri nedeniyle yorgunluk, bitkinlik ve uykusuzlukta yararli etkiler saglar. Gerginlik ve stresleri azaltarak yatistirici etki yapar, isteri nöbetlerinin kolayca atlatilmasinda etkilidir.
• Bedenin çesitli yerlerindeki spazmlari çözücü etkisi vardir.
• Terleticidir. Soguk alginliklarinin atlatilmasinda etkili olur. Balgami söktürür. Grip sonrasi olusabilen melankoli ve depresyonun atlatilmasinda yardimci olur.
• Sindirimi kolaylastirir, peklik verir.
• Kadinlarda aybasi durumunu düzene sokar, agrilari hafifletir.
• Safra kesesi ve sarilik hastaliginda yangilari azaltir.
Bu etkileri saglamak üzere, mineçiçeginin tüm topraküstü kesimleri bitki çiçek açmadan önce yaz ortasinda toplanir. Gölge, kuru ve havadar yerde olabildigince çabuk kurutulur. 1-3 tatli kasigi kurutulmus bitki alinip üzerine 1 bardak kaynar su dökülür. 10-15 dakika bu sekilde demlendirilerek elde edilen infüzyon, günde üç kez birer bardak olarak içilir. Uykusuzluk durumunda yatmadan önce bir bardak alinir.
• Mineçiçeginden elde edilen bu infüzyon dis çürümesi ve diseti hastaliklarinda gargara olarak kullanilir.