Karabugdaygiller familyasindandir. Anayurdu bilinmeyen kuzukulagi türleri, Anadolu'da kalkerli topraklar disinda gölgelik ve nemli yerlerde yaygin olarak yetisen, çokyilik otsu bitkilerdir. Rumex cinsi bitkilerden burada yalnizca Büyük kuzukulagi (R. acetosa) ve Küçük kuzukulagi (R. acetosella) türlerinden söz edecegiz. Bu türler 60 cm'ye kadar boylanabilir. Gövdesi kabarik çizgili, sulu ve kirmizimsi renklidir. Ok biçimli, iri ve kabarik yapraklari tüysüz olur. Yaz aylarinda açan basak halindeki pembemsi renkli, sik dizilisli çiçekleri koparildikça bitki yapraklar verir. Çiçeklerinden, parlak koyu kahverengi minik tohumlan olgunlasir. Kuzukulagi türleri, döktügü tohumlanyla çogalirken, istenirse köklerinin bölünmesiyle de çogaltilabilir.
Kuzukulagi türlerinin tadi eksi olan yapraklan A, B ve C vitaminleriyle potasyum yönünden zengindir. Körpe yapraklan çig olarak salatalarda ya da ispanak gibi pisirilip sebze olarak yenir.
Tibbi Etkileri ve Kullanimi
Benzer özellikler tasiyan Büyük ve Küçük kuzukulagi türlerinin tibbi etkileri ve bunlardan yararlanma yöntemleri söyle özetlenebilir:
• Yapraklari, böbrekleri çalistirir, idrar söktürücüdür.
• C vitamini yönünden zengin oldugu için iskorbit hastaliginin iyilestirilmesinde yararlidir.
• Bedeni güçlendirici toniktir.
• Hafif müshil etkisi vardir.
Bu etkilerinden yararlanmak üzere, bitkinin yil boyunca yesil kalan körpe yapraklan toplanmali, salatalara katilip çig olarak bolca yenilmelidir.
• Yapraklari, çibanlarin iyilestirilmesinde etkili olur.
• Günes yaniklarinda rahatlaticidir.
Bu etkilen saglamak üzere, körpe kuzukulagi yapraklari toplanir. Ezilerek yara lapasi yapilir ve sikâyet edilen yerlere distan uygulanir.
• Gene yapraklan, günes çarpmasi ve bitkinlik durumlarinda iyilestiricidir.
Bunun için bitkinin taze yapraklariyla % 2 ya da % 3'lük infüzyon hazirlanir. Yani, 1 litre kaynar su, 20 ya da 30 gr. kuzukulagi yapraginin üzerine dökülerek 15-20 dakika demlendirilip infüzyon elde edilir. Bu infüzyondan, günde iki-üç kez birer bardak içilir.
• Kuzukulagi türlerinin kökleri, antrakinon türevleri içerdiginden müshil etkisi vardir.
• Safra söktürücüdür.
Bu etkilerinden yararlanmak üzere, bitkinin topragi kazilip kökleri çikarilir ve temizlenir. Bunlarla % 3-5'lik dekoksiyon hazirlanir. Yani, 1 litre sicak suya 30-50 gr. kadar parçalanmis bitki kökü konulup 15-20 dakika kadar agir agir kaynatilir. Elde edilen dekoksiyon, günde iki-üç kez birer bardak olarak içilir.
UYARI
• Romatizmasi, böbrek ve gut hastaligi olanlar kuzukulagi yememelidir.