Sardunyagiller (Turnagagasigiller) familyasindandir. Anayurdu Güney Afrika olmasina karsin, Akdeniz havzasi ülkelerine çok iyi uyum saglamislardir. Ülkemizde Ege ve Akdeniz bölgelerinde çesitli itir türleri süs bitkisi olarak pek yaygindir. 60 cm. kadar boylanabilen, kisin yapraklarini dökmeyen ama soguga ve özellikle dona karsi pek duyarli çokyillik bitkilerdir. Yuvarlak kesitli, yesil renkli ve bol tüylü gövdeleri zamanla odunsulasir. Derin girintili çikintili, oya gibi süslü yapraklari ezildiginde meyve, nane ya da hos baharli diger kokulari salar. Açik veya koyu pembe ya da beyaz renkli hafif kokulu çiçekleri yaz mevsiminden sonbahara kadar açarlar. Bol günesli olmasi kosuluyla her türlü toprakta yetisen itir türleri, tohumuyla ya da gövde çeligiyle çogaltilir.
Güzel görünümleri nedeniyle çogu yerde süs bitkisi olarak yetistirilen itir türlerinin yapraklari, çesitli yiyecek ve içeceklere koku ve çesni vermesi için katilir. Parfümeri endüstrisinde de sikça kullanilan itirlarin meyve, nane ve hatta papatya kokan türleri de üretilmektedir.
Tibbi Etkileri ve Kullanimi
Itir türlerinin sagliga yararli tibbi etkileri ve onlardan yararlanma yöntemleri söylece siralanabilir:
• Sindirim sistemi üzerinde olumlu etkiler yapar. Hazimsizligi giderir. Sindirimi kolaylastirir.
• Mide ve bagirsaklardaki asiri gazlari söktürür.
• Diyareyi (ishal) keser.
• Yabani itir ya da Solucanotu (P. endicherianum) adi verilen türünün kurt (solucan) düsürücü etkisi vardir. Ancak bu etkileri saglamak için, tüm itir türleri küçük dozlarla alinmalidir. 2-5
gr. kadar kurutulmus itir yapraginin üzerine 4 bardak kaynar su dökülüp 10-15 dakika süreyle demlendirilerek elde edilen infüzyon, günde iki-üç bardak içilebilir.
• Ayrica itir türlerinin cildi güzellestirdigi ileri sürülmektedir.
Bu etkinin saglanmasi için yukarda tarifi verilen infüzyon distan ovularak cilde uygulanir.