Ihlamurgiller familyasindaki Tilia cinsini olusturan ve kisin yapragini döken 30 kadar agaç ya da agaççik türünün ortak adi Ihlamur'dur. Ülkemizi de içermek üzere Kuzey Yariküre'nin tüm iliman bölgelerinin killi ya da kalkerli, serin ve nemli topraklarinda yetisir. Hizla büyüyen ve 20-25 m. kadar boylanabilen ihlamur agaçlarinin gövde çapi 1,5 m. bile olabilir. Önce düz olan gövde kabugu, agaç yaslandikça çatlar. Üzeri koyu yesil yapraklari uzun sapli, yürek biçimli, kenarlari düz ve almasik dizilidir. Yapragin gri ya da gümüs rengindeki alt yüzünde tüyler bulunur.
Haziran-agustos aylari arasinda açan sarimsi renkli özel, hos kokulu çiçeklerinin 3'ü-5'i bir arada, yapraklarin orta damarina bagli ve sarkik durumda olur. Agacin tek tohumlu meyvesi minik, yuvarlak ve kurudur. Ihlamur agaci, tohumuyla; gövde çelikleriyle ya da filizlenen köklerinin ayrili dikilmesiyle çogaltilir.
Ihlamurun çiçek ve yapraklarinda tilyum adli glikozit, tanen, yapiskan bitki sivisi ve farnesol içeren uçucu yag bulunur. Özellikle çiçek ve yapraklari tibbi etkilerinden ötürü kullanilan ihlamur agacinin beyaz, yumusak ve homojen olan kerestesi heykelcilik vb. islerde, gövde kabuklari boyacilik ve halat yapiminda kullanilmaktadir.
Tibbi Etkileri ve Kullanimi
Ülkemizde en çok Büyük yaprakli ihlamur (T. platyphyllos) ile ikinci sirada Küçük yaprakli ihlamur (T. cordata) türü agaçlar yetisir. Bunlarin öncelikle çiçek ve yapraklarinin tibbi etkileri ile bu etkilerden yararlanma yöntemleri söylece siralanabilir:
• Gögsü yumusaticidir.
• Sinir sistemindeki gerginlikleri azaltir. Rahatlatici, yatistirici ve uykuvericidir.
• Kadinlarda aybasi öncesi gerginlikleri giderir, aybasi sancilarini azaltir.
Bu etkileri saglamak üzere, yaz ortasinda, kuru bir günde yeni açmis ihlamur çiçekleri toplanir. Bunlarin yanina bir miktar yapragi da katilarak gölgede özenle kurutulur. Günes gören çiçekler koku ve etkilerini büyük ölçüde yitirir. Kurutulmus çiçek ve yaprak karisimindan 1 tatli kasigi alinip üzerine 1 bardak kaynar su dökülerek 10 dakika süreyle demlendirilir. Bu infüzyondan günde üç kez birer bardak içilir.
• Ayrica, ihlamur terleticidir.
• Idrar söktürücüdür.
• Uyaricidir.
• Bedeni güçlendirici toniktir.
Ihlamurun bu etkilerinden de yararlanilmak üzere infüzyondaki çiçek-yaprak karisimi dozaji artirilir: 2-3 tatli kasigi kullanilir. Ayni yöntemle hazirlanan infüzyondan günde üç kez birer bardak alinabilir.