Meneksegiller familyasindandir. Kökeni yabani bir bitki olan hercai meneksenin melezleri ilk kez Avrupa'da türetilmis, daha sonra bitki, gösterisli çiçekleri nedeniyle dünyaya yayilmistir. Aslinda çokyillik duyarli otsu bitki olmasina karsin, en verimli dönemi, tohumundan yetistirildigi birinci yilidir. Bu yüzden bir ya da en çok ikiyillik olarak yetistirilen hercai menekse bitkisi 20 cm. kadar boylanabilir. Yesil renkli gövdesi tabanindan baslayarak dallanir. Bu dallar üç köseli ve içi bostur. Oval biçimli, uca dogru sivrilen yesil renkli yapraklari; sapli, tüysüz ve kenarlari tarak kabugu seklinde disli olur. ilkbahardan baslayip yaz boyunca açan, 5-10 cm. genislikte olabilen çiçeklerinin, biri yukari, dördü asagi bakan, çizgi ve lekelerle süslü 5 taçyapragi vardir. Özellikle çok renkli olan kültür hercai meneksesinin çiçekleri sari, turuncu, kirmizi, kizil ve mavinin her tonunda açar. Olgunlasan meyvesi, toz gibi olan tohumlarini tasiyan kapsüller halindedir. Bitki, tohumlanyla çogalir.
Hercai meneksenin çiçek ve dallarinda uçucu yag, salisilik asit, glikozit, alkaloit, tanen ve yapiskan bitki sivisi bulunur.
Tibbi Etkileri ve Kullanimi
Bitkinin sagliga yararli etkileri ve bunlardan yararlanma yöntemleri söyle siralanabilir:
• Idrar söktürücüdür. Sistitte, sik ve agrili idrar yapma durumlarinda iyilestirici etkisi vardir.
• Kani temizleyicidir. Egzama ve akne gibi deri sorunlarinin iyilestirilmesinde yararli olur.
• Bogmaca ve akut bronsitte balgam söktürücü, öksürügü kesici ve iyilestirici etkiler yapar.
Bu etkileri saglamak üzere, bitki çiçek açtigi sürece dal, yaprak, çiçek sapi ve çiçekleri toplanir. Kuru bir yerde özenle kurutulur. Böyle kurutulmus karisimdan 1 tatli kasigi alinip üzerine 1 bardak kaynar su dökülerek ve 10-15 dakika demlendirilerek hazirlanan infüzyondan, günde üç kez birer bardak içilir.