Ebegümecigiller familyasindandir. Anayurdunun Çin olmasina karsin hatmi türleri Eski Dünya'nin tüm iliman iklim bölgelerine yayilmistir. Türlerine göre bir, iki ya da çokyillik bitki olan hatmiler, 10 cm. ile 2 m. arasinda boylanabilir. Süs bitkisi olarak yetistirildigi gibi, dogada kendiliginden de yetisirler. Gövdesi yuvarlak kesitli, kadifemsi görünüslü ve açik yesil renklidir, iri ve kalin yapraklari kadifemsi dokulu, kenarlari disli, gözyasi biçimli ve gri-yesil renklidir. Türlerine göre beyaz, sari, turuncu, kirmizi, pembe ve mor renkte açan çiçekleri 7,5-10 cm. genislikte ve gösterislidir. Uzun ve kalin kökü lifli dokulu ve yapiskan bitki sivilidir. Açik
kahverengi tohumlari disk biçimlidir. Hatmi türleri tohumuyla; gövde çelikleriyle ya da bitki tabaninin bölünmesiyle çogaltilir. Tibbi hatmi (A. offidnalis)'in kökü % 25-35 oraninda bitki sivisi, nisasta, sakkaroz, tanen, pektin ve asparin; yapraklari yapiskan sivi ile eser miktarda esans içerir. Bazi yerlerde hatmi çiçekleri ve körpe yapraklan salatalara katilir. Körpe yapraklari sebze gibi haslanarak yenilir.
Tibbi Etkileri ve Kullanimi
Kimi zaman tibbi yararlari için yerine Gülhatmi (A. rosea) türünün kullanildigi Tibbi hatminin bu tibbi etkileri ve onlardan yararlanma yöntemleri asagida özetlenmistir:
• Mideyi yatistirir, bagirsaklari yumusatir.
• Idrar söktürücüdür.
• Nezleyi hafifletir. Gögsü yumusatir ve balgami söktürür.
Bu etkilerinden yararlanilmak üzere, hatminin çiçek açisindan sonra toplanan yapraklari, gölge ve havadar bir yerde kurutulur, 1 tatli kasigi kurumus yaprak, 1 bardak su içinde kaynama noktasina kadar isitilir, sonra ates kisilarak 10-15 dakika daha isitma islemi sürdürülür. Böylece hazirlanan dekoksiyondan günde üç kez birer bardak içilir.
• Hatmi sakinlestiricidir.
• Agiz, bogaz ve dis diplerindeki ülserlere iyi gelir.
Bu durumlar için, yukarida anlatildigi sekilde kurutulan hatmi yapraklarindan 1 -2 tatli kasigi alinip üzerine 1 bardak kaynar su dökülerek ve 10 dakika demlendirilerek bir infüzyon hazirlanir. Sakinlestirici etkisi için günde üç kez birer bardak infüzyon içilir. Ayni infüzyonla yapilan gargara, agiz ülserlerine iyi gelir.
• Ayrica hatmi bedendeki yaralari iyilestirir.
Bunun için, hatmi yapraklari ezilerek bir yara lapasi hazirlanir. Bu lapa yaralara distan uygulanir.