Zakkumgiller familyasinda yer alan ve anayurdunun neresi oldugu bilinmeyen Vinca cinsi bitkilerden 4 türü ülkemizde yetismektedir. Bunlardan Cezayir meneksesi (V. majör) konumuzu en çok ilgilendiren türdür. 30-40 cm. kadar boylanabilen, her zaman yesil kalan, bol bol kök salan, yatarak uzayan gövdeli ve dik sapli, çokyillik çalimsi bitkidir. Kalp biçimli ve ucu sivri koyu yesil yapraklan karsilikli dizilmis durumdadir. Birbirine yapismis durumda 5 çanak yapragi ve yalnizca dipleri bitiserek boru biçimini almis hafifçe yere dogru bakan açik mavi-morumsu ya da seyrek olarak beyaz renkli 5 taçyapragi bulunan çiçekleri, mayistan baslayip yaz boyunca açar. Tohumlarini tasiyan meyvesi kapsül biçimindedir. Bitki, yerde yatarak uzayan dallarinin köklenmesiyle ya da döktügü tohumlariyla çogalir. Ancak çok agir gelisen bir bitki oldugundan, sasirtmaca yapilarak, yani yeri degistirilerek gelismesi hizlandirilir. Kirli havaya dayandigi ve bulundugu yere iyice yayilarak topragi iyi örttügü için bahçelerde sevilerek yetistirilir.
Topraküstü kesimleri kanser tedavisinde kullanilan ilaçlarin bilesiminde yer alan alkaloitleri içeren Cezayir meneksesinde, vinkarnin, izovinkamin, vinkamirin vb. alkoloitler ile tanen, organik asitler, karbonhidrat ve glikozitler bulunur. Bitkinin yasken aci olan topraküstü kesimleri, kuruyunca hafif eksi tat kazanir.
Tibbi Etkileri ve Kullanimi
Cezayir meneksesinin tibbi etkileri ve bunlardan yararlanma yöntemleri söyle özetlenebilir:
• Doku ve damar büzücüdür. Peklik verici olarak diyare ve dizanterinin tedavisinde kullanilir.
• Kanamalari ve sivi kaybini önler: Diyare ve kolitte sivi ve kan kayiplarini durdurur.
• Kadinlarin aybasi döneminde asiri kan gelisini engeller.
• Burun ve diseti kanamalarina, agiz ülserleri ve bogaz agrilarina karsi yararli etkileri vardir.
• Bedeni güçlendirici bir toniktir.
• Idrar söktürücüdür.
• Istah açicidir.
• Seker hastaliginin tedavisine yardimci olur.
• Beyin damari hastaliklarinda olumlu etkileri vardir. Zekâ açici ve beyin etkinligini artirici olarak alinir. Tansiyonu düsürür. Bütün bu etkileri saglamak üzere, Cezayir meneksesinin topraküstü kesimleri ilkbaharda bitki çiçeklenmeden önce kesilip toplanarak gölge yerde kurutulur.
1-2 tatli kasigi kurumus bitki karisiminin üzerine l bardak kaynar su dökülüp 10-15 dakika süreyle demlendirilerek bir infüzyon hazirlanir. Bu infüzyondan günde üç kez birer bardak içilir.
• Ayrica Cezayir meneksesi etkili bir yara iyilestiricidir.
Bunun için ayni infüzyon yaralara distan uygulanir.