Çarkifelekgiller familyasinin örnek bitkisidir. Anayurdu Tropikal Amerika'dir. Oradan dünyaya yayilmis 400 kadar türü vardir. Ülkemizde bazi yerlerde süs bitkisi olarak kimi türleri yetistirilmektedir. Gölgeli ve nemli duvar dipleri ve kameryeleri sevip sarmasarak yetisen otsu ya da agaçsi sarmasiktir. 5-7 parçali koyu yesil yapraklari almasik dizilisli; yaz boyunca açan tekerlek biçimindeki gösterisli çiçekleri erguvani, pembe ya da kirmizi renkte ve iridir. Bitki, tohumuyla ya da gövde çelikleriyle çogaltilir.
Çarkifelek bitkisi harmin, harmol, harman ve passiflora adi verilen alkaloitleri; flavon, glisosit ve sterol adli diger maddeleri içerir. Bazi türlerinin meyveleri çig olarak yenebildigi gibi, içki ve serbet yapiminda da yararlanilir.
Tibbi Etkileri ve Kullanimi
Zehir ve insan bedenine zararli olabilecek maddeler içermeyen çarkifelek bitkisi, güvenle kullanilarak su tibbi etkileri saglar:
• Kisinin yasadigi gerginlik ve endiselilik hallerini giderir.
• Sinirleri yatistirir.
• Sinirsel ve kronik uykusuzluklara deva olur.
• Parkinson hastaligi ve isteri gibi durumlarda sinirsel nöbetleri gidericidir.
• Zona hastaligi gibi sinir agrilarinda da yatistirici olur.
Bütün böyle durumlar için ilkbahar sonu ile yaz ortasi arasinda bitkinin çiçek açmamis ya da çiçekleri olgunlasip meyveye dönüsmüs dallarindan toplanan yapraklari, gölge ve havadar bir yerde kurutulur ve infüzyonu hazirlanir: 1 tatli kasigi kuru yaprak üzerine 1 bardak kaynar su dökülerek 15 dakika süreyle demlendirilir. Uykusuzlugu gidermek için, aksamlari yatmadan önce bu infüzyondan bir bardak; rahatlama saglanmasi ve diger sikâyetlerin giderilmesi için istendigi zaman alinmak üzere, günde iki bardak içilir.